De heilige graal van de laptop? ARM is geland
Er beweegt wat in laptopland. Het was al van de introductie van de hybride laptop geleden dat er nog echte veranderingen op te merken waren in de productcategorie van de laptop, maar het komende jaar krijgt het segment een stroomstoot van vernieuwing te verwerken. Dat zal je niet meteen aan het design van de laptops zelf zien. De transformatie voldoet zich in de eerste plaats bij de processors en de software. Een van die vernieuwingen is de ondersteuning van ARM op Windows 10.
Smartphone-chips
Wat is ARM? De afkorting verwijst naar een specifiek type van chips. Op dit moment vind je ARM-chips voornamelijk terug in smartphones, tablets en kleinere computers zoals de Raspberry Pi. Het processortype is speciaal ontwikkeld om in compacte toestellen te passen. Ze zijn verschillend van de Intel- en AMD-chips die je normaal in desktops en laptops vindt. Windows 10 is niet ontwikkeld om te werken op ARM – daarom kwam Microsoft ook met het aparte Windows 10 Mobile. Maar twee jaar geleden maakte Microsoft vrij verrassend bekend dat het Windows 10 compatibel zou maken met ARM. Zo gezegd, zo gedaan. Met de komst van de Fall Creators Update in oktober 2017 voerde Microsoft de ondersteuning voor ARM-chips door op Windows 10.
Emulatie
Het is niet zo dat Windows 10 opeens dankzij enkele kleine aanpassingen in de software ook op ARM kan werken. Om ARM-ondersteuning mogelijk te maken, past Microsoft emulatie toe. Voor game-liefhebbers zal dat woord waarschijnlijk een belletje doen rinkelen: het is een gangbare techniek om oude games op nieuwe hardware te laten draaien. Bij emulatie worden de noodzakelijke hardware-onderdelen die niet aanwezig zijn op een computer door de software zelf gesimuleerd, zodat deze toch programma’s kan draaien op een systeem dat normaal niet compatibel is. Door het werken met emulatie kan je ervan uitgaan dat de Windows 10-ervaring op ARM niet 100 procent identiek zal zijn aan een traditionele pc. Microsoft zelf claimde in eerste instantie dat er erg weinig verschil te merken zou zijn, maar een document dat recent opdook werpt daar toch een ander licht op. Daarover zo direct meer, eerst ga ik wat dieper in op wat ARM-ondersteuning betekent voor laptops.Door het werken met emulatie kan je ervan uitgaan dat de Windows 10-ervaring op ARM niet 100 procent identiek zal zijn aan een traditionele pc.
Pro’s
Dankzij de komst van Windows 10 op ARM zal je het besturingssysteem kunnen draaien op laptops die zijn uitgerust met een smartphone-processor. Een smartphone-chip verbruikt minder energie dan een desktop-chip, waardoor een laptop het veel langer kan uitzingen met zijn batterij. Dankzij de sterke vooruitgang in smartphone-capaciteit zijn de mobiele chips van tegenwoordig ook krachtig genoeg om een desktopsysteem te draaien. Alle tot nu toe aangekondigde ARM-laptops zullen gebruik maken van de Qualcomm Snapdragon 835, de krachtigste smartphone-processor van 2017. Omdat mobiele chips ook compacter gebouwd zijn, kunnen fabrikanten hun laptops ook dunner maken. ARM laat zo dus de ontwikkeling van erg draagbare pc’s met een grote batterijduur toe.
Windows RT
Op papier klinkt de ARM-ondersteuning als een prima idee. Er zijn echter ook wel wat bedenkingen bij te maken, en een van de belangrijkste is samen te vatten met de term ‘Windows RT’. Het is namelijk niet de eerste keer dat Microsoft op het idee komt om mobiele processors in een pc te steken. Het heeft dat ook al min of meer geprobeerd in de tijd van Windows 8 met Windows RT. Dat systeem moest een volledige Windows-ervaring op tablets en minder krachtige pc’s mogelijk maken. In de praktijk bleek Windows RT echter niet de desktop-apps van Windows te ondersteunen, waardoor de slagkracht van het platform vrij beperkt was. Meer dan een paar toestellen met Windows RT zijn er niet verschenen.
Beperkingen
Microsoft heeft geleerd uit zijn ervaringen met Windows RT. Deze keer werkt het niet met een apart besturingssysteem, maar dus met emulatie. Desalniettemin legt ook emulatie enkele beperkingen op. Dat bleek uit een document dat onlangs op de website van Microsoft verscheen. De tekst was opgesteld voor ontwikkelaars die programma’s maakten voor Windows 10 op ARM en lichtte hen in over enkele van de zwakke punten. Zo kan je op het OS bijvoorbeeld geen 64 bit-programma’s draaien, enkel 32-bit. Hierdoor zal je bepaalde recente apps niet kunnen installeren. Bovendien zal een ARM-laptop ook aparte drivers vereisen, wat voor problemen kan zorgen met oude randapparatuur. Verder zal Windows 10 op ARM bepaalde gamingsoftware niet kunnen draaien.
Valkuil
De grootste beperking is echter dat het systeem standaard niet zal kunnen samenwerken met bepaalde soorten apps, waaronder toegankelijkheidstools en cloudopslag-apps. Dropbox zal bijvoorbeeld niet werken op Windows 10 op ARM, daarvoor moet de app eerst aangepast worden. Zo dreigt opnieuw de valkuil van Windows RT. Ontwikkelaars kunnen natuurlijk wijzigingen maken aan hun apps om ze wel compatibel te maken, maar het kleine aanbod in de Windows Store bewijst dat de meeste ontwikkelaars daar niet meteen voor staan te springen.
Terughoudend
Laptopfabrikanten zijn eerder terughoudend om meteen een uitgebreid ARM-aanbod te lanceren. Microsoft wist drie bedrijven te overtuigen: HP, Asus en Lenovo. Zij brengen dit voorjaar elk een Windows-laptop met de Snapdragon 835 uit om de markt te testen. Op het moment van schrijven is nog geen enkele ARM-laptop beschikbaar. Wel zijn er al enkele getuigenissen bekend van mensen die met testtoestellen konden werken. De anekdotes komen via Microsoft, dus zijn met een korrel zout te nemen. Zo zouden de testtoestellen inderdaad een opmerkelijk lange batterijduur hebben.
Nieuwe Windows Phone?
Microsoft vermeldde bij de aankondiging van ARM-ondersteuning ook de komst van toestellen met een 10- en 6-inchscherm: tablets en smartphones die ook Windows 10 zouden draaien. Daar is het momenteel nog stil rond, en is het niet duidelijk of er producten in de pijplijn zitten. Het zou wel een handige manier zijn om Microsofts smartphone-ambities nieuw leven in te blazen. Windows 10 Mobile werd vorig jaar begraven, maar Microsoft heeft nooit gezegd dat het zich definitief zou terugtrekken uit de smartphone-markt. Door Windows 10 compatibel te maken met smartphone-chips, ligt de weg open om daar opnieuw iets te proberen.
Mobiel
Er is nog een ander voordeel van Windows 10 op ARM dat we tot nu toe niet hebben belicht. Het feit dat je een smartphone-chip in een laptop steekt, betekent ook dat je op je pc gebruik zou kunnen maken van mobiel 4G-internet. Wie momenteel gebruik wil maken van mobiel internet op zijn computer heeft daar een speciale ontvanger voor nodig. Door de integratie van ARM krijgen potentieel veel meer laptops de mogelijkheid om gebruik te maken van 4G. Voor wie geregeld op de baan gaat met zijn laptop is de optie van mobiel internet interessant. Je hoeft immers niet meer op zoek te gaan naar een geschikt wifi-netwerk, de 4G-dekking in België is bijna volledig. Dan moeten telecomoperators ook wel volgen, want op dit moment zijn er maar weinig data-abonnementen die inspelen op groot verbruik.
eSIM
In het algemeen zal je binnenkort waarschijnlijk meer laptops met de optie voor mobiel internet zien opduiken. Nu het leven steeds digitaler wordt, zien fabrikanten een kans om hun laptops te onderscheiden door 4G of 5G aan te bieden. Er bestaat zelfs een marketingterm voor: de “always connected” of “altijd verbonden” computer. Daarvoor hoeft men niet meteen ARM-chips te gebruiken. Er zit ook een andere technologie aan te komen die 4G op laptops gemakkelijker maakt: de eSIM. Dat is een ingebouwde simkaart die eenvoudig aan te passen is. Je hoeft deze niet fysiek in te wisselen wanneer je van provider verandert, aanpassingen kunnen via software worden aangebracht.
APU
Naast ARM en eSIM duikt er nog een derde nieuwe hardware-evolutie op bij laptops: die van de APU’s. APU’s of Accelerated Processor Units combineren CPU (een computerchip) en GPU (een grafische kaart) op één processor. Dat levert dunne laptops op die aich op grafisch vlak kunnen meten met laptops die een aparte grafische kaart bevatten. Wie wil kunnen gamen op een laptop, hoeft dankzij een APU dus geen loeizwaar model meer te kopen. Dit jaar brengt Intel zijn eerste APU uit samen met AMD: de Intel Core i7-8705G. Die chip vind je onder andere in de nieuwe HP Spectre x360. Ook AMD lanceert APU’s onder zijn Ryzen-merk.
ARM-laptops
Asus NovaGo
De Asus NovaGo is een hybride toestel met een omklapbaar scherm. Het paneel is 13,3 inch groot en hanteert een Full HD-resolutie. Er komen twee uitvoeringen: eentje met 4 GB aan werkgeheugen en 64 GB aan opslagruimte voor 599 dollar en een duurdere variant met 8 GB RAM en 256 GB opslag voor 799 dollar – de Europese prijzen voor de laptop zijn nog niet bekend. Binnenin vind je de Snapdragon 835 terug. Er is ondersteuning voor zowel eSIM als een traditionele simkaart. Of de laptop in België gelanceerd wordt heeft Asus niet officieel aangekondigd, maar het toestel zal al zeker te verkrijgen zijn in Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Volgens de fabrikant kan het toestel zo’n 22 uur aan werktijd uit zijn batterij halen. De laptop komt met Windows 10 S, het lichtere besturingssysteem van Microsoft waarop je enkel apps uit de Microsoft Store kan downloaden.
HP Envy x2
HP betreedt de ARM-markt met de Envy x2. Deze 2-in1 laptop is in bijna alle opzichten gelijk aan de NovaGo. HP’s ARM-model heeft een schermgrootte van 12,3 inch met een Full HD-resolutie. Er zullen meerdere configuraties van geheugen en opslag mogelijk zijn, met een maximum tot 8 GB RAM en 256 GB opslag. Ook hier duiken de Snapdragon 835 en Windows 10 S op. Aan de voor- en achterkant van het scherm stopte HP respectievelijk een camera van 5 en 13 megapixels. De Envy x2 moet het doen met een USB-C-ingang en een microSD-sleuf. Prijs van het toestel is nog niet bekend.
Lenovo Miix 630
De Lenovo Miix 630 is een 2-in-1 laptop met afneembaar toetsenbord, zodat hij eveneens dienst doet als tablet. In de doos is ook een pen voorzien om het 12,3 inch WUXGA+-touchscreen te bedienen. Er komt zowel een configuratie met 4 als 8 GB aan RAM-geheugen op de markt met opslagopties tot 256 GB, zoals zijn concurrenten. De Miix 630 heeft amper één USB-C poort, maar er is wel nog een gleufje om een microSD-kaartje in te stoppen voor extra opslagruimte. De webcam komt met ondersteuning voor Windows Hello zodat je door middel van gezichtsherkenning kan inloggen. Dit model zou op de markt moeten verschijnen in het tweede kwartaal van 2018 voor een instapprijs van 799 dollar.
Er beweegt wat in laptopland. Het was al van de introductie van de hybride laptop geleden dat er nog echte veranderingen op te merken waren in de productcategorie van de laptop, maar het komende jaar krijgt het segment een stroomstoot van vernieuwing te verwerken. Dat zal je niet meteen aan het design van de laptops zelf zien. De transformatie voldoet zich in de eerste plaats bij de processors en de software. Een van die vernieuwingen is de ondersteuning van ARM op Windows 10.
Smartphone-chips
Wat is ARM? De afkorting verwijst naar een specifiek type van chips. Op dit moment vind je ARM-chips voornamelijk terug in smartphones, tablets en kleinere computers zoals de Raspberry Pi. Het processortype is speciaal ontwikkeld om in compacte toestellen te passen. Ze zijn verschillend van de Intel- en AMD-chips die je normaal in desktops en laptops vindt. Windows 10 is niet ontwikkeld om te werken op ARM – daarom kwam Microsoft ook met het aparte Windows 10 Mobile. Maar twee jaar geleden maakte Microsoft vrij verrassend bekend dat het Windows 10 compatibel zou maken met ARM. Zo gezegd, zo gedaan. Met de komst van de Fall Creators Update in oktober 2017 voerde Microsoft de ondersteuning voor ARM-chips door op Windows 10.
Emulatie
Het is niet zo dat Windows 10 opeens dankzij enkele kleine aanpassingen in de software ook op ARM kan werken. Om ARM-ondersteuning mogelijk te maken, past Microsoft emulatie toe. Voor game-liefhebbers zal dat woord waarschijnlijk een belletje doen rinkelen: het is een gangbare techniek om oude games op nieuwe hardware te laten draaien. Bij emulatie worden de noodzakelijke hardware-onderdelen die niet aanwezig zijn op een computer door de software zelf gesimuleerd, zodat deze toch programma’s kan draaien op een systeem dat normaal niet compatibel is. Door het werken met emulatie kan je ervan uitgaan dat de Windows 10-ervaring op ARM niet 100 procent identiek zal zijn aan een traditionele pc. Microsoft zelf claimde in eerste instantie dat er erg weinig verschil te merken zou zijn, maar een document dat recent opdook werpt daar toch een ander licht op. Daarover zo direct meer, eerst ga ik wat dieper in op wat ARM-ondersteuning betekent voor laptops.Door het werken met emulatie kan je ervan uitgaan dat de Windows 10-ervaring op ARM niet 100 procent identiek zal zijn aan een traditionele pc.
Pro’s
Dankzij de komst van Windows 10 op ARM zal je het besturingssysteem kunnen draaien op laptops die zijn uitgerust met een smartphone-processor. Een smartphone-chip verbruikt minder energie dan een desktop-chip, waardoor een laptop het veel langer kan uitzingen met zijn batterij. Dankzij de sterke vooruitgang in smartphone-capaciteit zijn de mobiele chips van tegenwoordig ook krachtig genoeg om een desktopsysteem te draaien. Alle tot nu toe aangekondigde ARM-laptops zullen gebruik maken van de Qualcomm Snapdragon 835, de krachtigste smartphone-processor van 2017. Omdat mobiele chips ook compacter gebouwd zijn, kunnen fabrikanten hun laptops ook dunner maken. ARM laat zo dus de ontwikkeling van erg draagbare pc’s met een grote batterijduur toe.
Windows RT
Op papier klinkt de ARM-ondersteuning als een prima idee. Er zijn echter ook wel wat bedenkingen bij te maken, en een van de belangrijkste is samen te vatten met de term ‘Windows RT’. Het is namelijk niet de eerste keer dat Microsoft op het idee komt om mobiele processors in een pc te steken. Het heeft dat ook al min of meer geprobeerd in de tijd van Windows 8 met Windows RT. Dat systeem moest een volledige Windows-ervaring op tablets en minder krachtige pc’s mogelijk maken. In de praktijk bleek Windows RT echter niet de desktop-apps van Windows te ondersteunen, waardoor de slagkracht van het platform vrij beperkt was. Meer dan een paar toestellen met Windows RT zijn er niet verschenen.
Beperkingen
Microsoft heeft geleerd uit zijn ervaringen met Windows RT. Deze keer werkt het niet met een apart besturingssysteem, maar dus met emulatie. Desalniettemin legt ook emulatie enkele beperkingen op. Dat bleek uit een document dat onlangs op de website van Microsoft verscheen. De tekst was opgesteld voor ontwikkelaars die programma’s maakten voor Windows 10 op ARM en lichtte hen in over enkele van de zwakke punten. Zo kan je op het OS bijvoorbeeld geen 64 bit-programma’s draaien, enkel 32-bit. Hierdoor zal je bepaalde recente apps niet kunnen installeren. Bovendien zal een ARM-laptop ook aparte drivers vereisen, wat voor problemen kan zorgen met oude randapparatuur. Verder zal Windows 10 op ARM bepaalde gamingsoftware niet kunnen draaien.
Valkuil
De grootste beperking is echter dat het systeem standaard niet zal kunnen samenwerken met bepaalde soorten apps, waaronder toegankelijkheidstools en cloudopslag-apps. Dropbox zal bijvoorbeeld niet werken op Windows 10 op ARM, daarvoor moet de app eerst aangepast worden. Zo dreigt opnieuw de valkuil van Windows RT. Ontwikkelaars kunnen natuurlijk wijzigingen maken aan hun apps om ze wel compatibel te maken, maar het kleine aanbod in de Windows Store bewijst dat de meeste ontwikkelaars daar niet meteen voor staan te springen.
Terughoudend
Laptopfabrikanten zijn eerder terughoudend om meteen een uitgebreid ARM-aanbod te lanceren. Microsoft wist drie bedrijven te overtuigen: HP, Asus en Lenovo. Zij brengen dit voorjaar elk een Windows-laptop met de Snapdragon 835 uit om de markt te testen. Op het moment van schrijven is nog geen enkele ARM-laptop beschikbaar. Wel zijn er al enkele getuigenissen bekend van mensen die met testtoestellen konden werken. De anekdotes komen via Microsoft, dus zijn met een korrel zout te nemen. Zo zouden de testtoestellen inderdaad een opmerkelijk lange batterijduur hebben.
Nieuwe Windows Phone?
Microsoft vermeldde bij de aankondiging van ARM-ondersteuning ook de komst van toestellen met een 10- en 6-inchscherm: tablets en smartphones die ook Windows 10 zouden draaien. Daar is het momenteel nog stil rond, en is het niet duidelijk of er producten in de pijplijn zitten. Het zou wel een handige manier zijn om Microsofts smartphone-ambities nieuw leven in te blazen. Windows 10 Mobile werd vorig jaar begraven, maar Microsoft heeft nooit gezegd dat het zich definitief zou terugtrekken uit de smartphone-markt. Door Windows 10 compatibel te maken met smartphone-chips, ligt de weg open om daar opnieuw iets te proberen.
Mobiel
Er is nog een ander voordeel van Windows 10 op ARM dat we tot nu toe niet hebben belicht. Het feit dat je een smartphone-chip in een laptop steekt, betekent ook dat je op je pc gebruik zou kunnen maken van mobiel 4G-internet. Wie momenteel gebruik wil maken van mobiel internet op zijn computer heeft daar een speciale ontvanger voor nodig. Door de integratie van ARM krijgen potentieel veel meer laptops de mogelijkheid om gebruik te maken van 4G. Voor wie geregeld op de baan gaat met zijn laptop is de optie van mobiel internet interessant. Je hoeft immers niet meer op zoek te gaan naar een geschikt wifi-netwerk, de 4G-dekking in België is bijna volledig. Dan moeten telecomoperators ook wel volgen, want op dit moment zijn er maar weinig data-abonnementen die inspelen op groot verbruik.
eSIM
In het algemeen zal je binnenkort waarschijnlijk meer laptops met de optie voor mobiel internet zien opduiken. Nu het leven steeds digitaler wordt, zien fabrikanten een kans om hun laptops te onderscheiden door 4G of 5G aan te bieden. Er bestaat zelfs een marketingterm voor: de “always connected” of “altijd verbonden” computer. Daarvoor hoeft men niet meteen ARM-chips te gebruiken. Er zit ook een andere technologie aan te komen die 4G op laptops gemakkelijker maakt: de eSIM. Dat is een ingebouwde simkaart die eenvoudig aan te passen is. Je hoeft deze niet fysiek in te wisselen wanneer je van provider verandert, aanpassingen kunnen via software worden aangebracht.
APU
Naast ARM en eSIM duikt er nog een derde nieuwe hardware-evolutie op bij laptops: die van de APU’s. APU’s of Accelerated Processor Units combineren CPU (een computerchip) en GPU (een grafische kaart) op één processor. Dat levert dunne laptops op die aich op grafisch vlak kunnen meten met laptops die een aparte grafische kaart bevatten. Wie wil kunnen gamen op een laptop, hoeft dankzij een APU dus geen loeizwaar model meer te kopen. Dit jaar brengt Intel zijn eerste APU uit samen met AMD: de Intel Core i7-8705G. Die chip vind je onder andere in de nieuwe HP Spectre x360. Ook AMD lanceert APU’s onder zijn Ryzen-merk.
ARM-laptops
Asus NovaGo
De Asus NovaGo is een hybride toestel met een omklapbaar scherm. Het paneel is 13,3 inch groot en hanteert een Full HD-resolutie. Er komen twee uitvoeringen: eentje met 4 GB aan werkgeheugen en 64 GB aan opslagruimte voor 599 dollar en een duurdere variant met 8 GB RAM en 256 GB opslag voor 799 dollar – de Europese prijzen voor de laptop zijn nog niet bekend. Binnenin vind je de Snapdragon 835 terug. Er is ondersteuning voor zowel eSIM als een traditionele simkaart. Of de laptop in België gelanceerd wordt heeft Asus niet officieel aangekondigd, maar het toestel zal al zeker te verkrijgen zijn in Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Volgens de fabrikant kan het toestel zo’n 22 uur aan werktijd uit zijn batterij halen. De laptop komt met Windows 10 S, het lichtere besturingssysteem van Microsoft waarop je enkel apps uit de Microsoft Store kan downloaden.
HP Envy x2
HP betreedt de ARM-markt met de Envy x2. Deze 2-in1 laptop is in bijna alle opzichten gelijk aan de NovaGo. HP’s ARM-model heeft een schermgrootte van 12,3 inch met een Full HD-resolutie. Er zullen meerdere configuraties van geheugen en opslag mogelijk zijn, met een maximum tot 8 GB RAM en 256 GB opslag. Ook hier duiken de Snapdragon 835 en Windows 10 S op. Aan de voor- en achterkant van het scherm stopte HP respectievelijk een camera van 5 en 13 megapixels. De Envy x2 moet het doen met een USB-C-ingang en een microSD-sleuf. Prijs van het toestel is nog niet bekend.
Lenovo Miix 630
De Lenovo Miix 630 is een 2-in-1 laptop met afneembaar toetsenbord, zodat hij eveneens dienst doet als tablet. In de doos is ook een pen voorzien om het 12,3 inch WUXGA+-touchscreen te bedienen. Er komt zowel een configuratie met 4 als 8 GB aan RAM-geheugen op de markt met opslagopties tot 256 GB, zoals zijn concurrenten. De Miix 630 heeft amper één USB-C poort, maar er is wel nog een gleufje om een microSD-kaartje in te stoppen voor extra opslagruimte. De webcam komt met ondersteuning voor Windows Hello zodat je door middel van gezichtsherkenning kan inloggen. Dit model zou op de markt moeten verschijnen in het tweede kwartaal van 2018 voor een instapprijs van 799 dollar.
